Wymiar psychologiczny a duchowy

Konferencja wygłoszona dla wspólnoty Emmanuel 10.05.2002

0. Przypomnienie prawdy o dwóch wymiarach

umiejętność prowadzenia/silnik w samochodzie

składniki ciasta / proces pieczenia

Analogicznie: wymiar psychiczny i duchowy (lub teologalny, serce, głębia) w człowieku to dwie odrębne sfery i w konkretnej sytuacji można zidentyfikować, czy źródłem problemu jest wymiar duchowy („silnik” w samochodzie), czy wymiar psychiczny („umiejętność prowadzenia” — czyli modele zachowania, emocje i inne elementy naturalnej psychiki). Obydwa wymiary muszą się rozwijać i muszą być wystarczająco zdrowe, by człowiek mógł sobie poradzić w danej sytuacji, w przeciwnym wypadku „samochód stanie na skrzyżowaniu”.

1. Czym się różni wymiar psychologiczny od duchowego?

„nie przekonasz przekonanego”. Sprawności intelektualne to coś zupełnie innego niż przekonania. Dlaczego ludzie równie inteligentni mogą się tak różnić w swoich poglądach?
Rz 7 - konflikt między „dwoma prawami” - rozumiem, że tak jest dobrze, a robię inaczej
Wniosek: w człowieku są różne wymiary, często pojawia się konflikt wewnętrzny

Krótkie przedstawienie psychologii Kazimierza Dąbrowskiego. Mówi on o tym, że dezintegracja psychiczna (czyli konflikt wewnątrzpsychiczny) może mieć charakter pozytywny i jest ona wręcz nieodzowna w normalnym procesie rozwoju:

Integracja prymitywna (facet spod budki z piwem) — brak konfliktów wewnętrznych. Jest tylko potrzeba psychologiczna/fizjologiczna i jej zaspokojenie.
Dezintegracja 2-poziomowa (kibic piłkarski, żołnierz) — konflikty tylko dwuwymiarowe. Myślenie w kategoriach my-oni. Zawsze ktoś jest winny, nie widzi się tu skomplikowania rzeczywistości.
Dezintegracja wielopoziomowa (człowiek wrażliwy) — konflikty nabierają wielu wymiarów. Człowiek zaczyna dostrzegać, że jego zachowanie ma różne efekty uboczne, a różne zagadnienia powiązane są między sobą; pojawia się hierarchia wartości. Pojawiają się także różne dynamizmy, które zaczynają popychać ku dalszemu rozwojowi.
Dezintegracja wielopoziomowa zaplanowana. B. niewielu ludzi osiąga ten wymiar. Na tym poziomie człowiek celowo pracuje nad sobą, podważa proste rozwiązania, żeby dotrzeć do głębi problemu, żeby dostosować swoje zachowanie do wyznawanych wartości. Ta praca nad sobą staje się najważniejszym elementem życia.
Integracja wtórna. Ideał trudny do osiągnięcia, zwłaszcza dla ludzi mających bogatą psychikę.

2. Przypowieść o siewcy: Słowo Boże to samo, a różne reakcje

Da się to odnieść do poziomów rozwoju wg. Dąbrowskiego

3. Kwestionariusz - spróbuj określić, co należy przede wszystkim do domeny psychologicznej, a co do duchowej

Odpowiedz sobie na poniższe pytania — jak sądzisz, w którym wymiarze (przede wszystkim) ma swoje źródło dana postawa: P (psychologiczny), T (duchowy), P/T (głównie w psychologicznym, ale efekty odbijają się na duchowym), T/P (istota problemu jest w wymiarze duchowym, ale objawy widać głównie w psychologicznym), P (T) (zależnie od poziomu rozwoju, u niektórych ludzi przyczyna może być duchowa, u innych — psychologiczna).

1.	czujesz silną niechęć do danej osoby	P
2.	zapominasz wykonać jakichś obowiązków religijnych (przeżegnać się, odmówić jakąś modlitwę, pójść na mszę w jakieś święto)	P
3.	masz wyrzuty sumienia	P (T)
4.	nie możesz zasnąć	P
5.	budzisz się w nocy z powodu snów, lęku itp.	P
6.	kiedy się modlisz, łatwo się rozpraszasz	P
7.	nie kończysz tego, co zacząłeś	P
8.	trudno ci wziąć się do pracy	P (T)
9.	jesteś ciągle zmęczony	P (T)
10.	myślisz, że nigdy nie spełnisz swoich marzeń	P
11.	boisz się, że nigdy nie dorośniesz do swoich ideałów	T/P
12.	myślisz „co będzie, to będzie” - nie ma się co martwić na zapas	T
13.	podświadomie boisz się, że jakiś przesąd się sprawdzi	T/P
14.	irytuje cię krytyka ze strony innych	P
15.	masz żal do Boqa, że nie spełnił jakiejś twojej prośby	T
16.	podczas modlitwy masz wrażenie, że „nikogo nie ma po drugiej stronie”	T
17.	nie umiesz komuś wybaczyć	T (decyzja) / P (uczucia, wspomnienia)
18.	lubisz śpiewać piosenki/pieśni religijne	P
19.	na modlitwie słyszysz niemalże fizycznie głos Boga	P
20.	na modlitwie czujesz czasem nagły przypływ radości	T
21.	nie interesuje cię mistyka ani bliska przyjaźń z Bogiem	T
22.	łatwo zmieniasz poglądy, inni mają duży wpływ na ciebie	P (T)
23.	kiedy czytasz Pismo św. często masz wątpliwości albo wiele rzeczy nie rozumiesz	T
24.	wzruszasz się albo ogarnia cię gniew, kiedy kogoś krzywdzą	T/P
25.	wzruszasz się, kiedy jakaś książka/film dochodzi do happy endu	P
26.	jesteś oburzony, że ktoś ciebie krzywdzi	P (T)
27.	łatwo się denerwujesz	P
28.	denerwuje cię, że inni nie żegnają się, albo nie klękają w miejscach świętych	P
29.	denerwuje cię, jak ktoś źle mówi o Bogu albo o chrześcijanach	P
30.	gdy ktoś atakuje chrześcijaństwo, boisz się odezwać	P
31.	gdy ktoś atakuje chrześcijaństwo, chciałbyś go nawrócić	P/T
32.	gdy ktoś atakuje chrześcijaństwo, pytasz Boga, co masz zrobić	T

4. Jak umożliwić Bogu działanie na poziomie duchowym:

nie oceniaj Słowa Bożego. Nawet teologowie mają problem z dogłębnym zrozumieniem wszystkich warstw i niuansów, co dopiero „zwyczajny” człowiek
zadawaj sobie pytania dotyczące sensu życia, sensu cierpienia, początku świata
nie bój się wrażliwości, ale staraj się być wrażliwy na to, co jest wartością, a nie „wrażliwy na swoim punkcie”
poświęcaj konkretny czas codziennie na spotkanie z Bogiem
jeśli jesteś na początkowych etapach przyjaźni z Bogiem, odrzuć część „rozproszeń”: telewizja, pogawędki, zabawa. Na tym poziomie lepiej odrzucić za dużo niż za mało - człowiek nie ma jeszcze wystarczającego rozeznania, a natura zawsze ciągnie go ku egocentryzmowi i przyjemności.